krótkowzroczność

Istotą krótkowzroczności jest najczęściej wydłużenie gałki ocznej wzdłuż jej osi przód-tył. Układ taki powoduje, że przy wydłużeniu gałki jej „ekran”-siatkówka cofa się od padającego na nią obrazu i ostrość widzenia zostaje przymglona, zamazana. Oczy krótkowzroczne widzą niewyraźnie z daleka, natomiast widzą wyraźnie z bliska.

Krótkowzroczność dzielimy na niską, w której wartość korekcji może sięgać do –3.0 dioptrii, na średnią, która waha się między –3.0 a –8.0 dioptrii oraz wysoką powyżej –8.0 dioptrii. Krótkowzroczność niska i średnia jest typową wadą wzroku nie wykazującą zwykle zmian chorobowych, natomiast krótkowzroczność wysoka może już wykazywać zmiany chorobowe. Na czym polegają te zmiany chorobowe? Zapewne zwrócili Państwo uwagę, że przy nadmuchiwaniu balonu, w miarę jego powiększania, jego ścianki ulegają pocienieniu. Analogicznie rzecz się ma w przypadku krótkowzroczności wysokiej. Wskutek osiowego wydłużania się oka jego ściana tylna, którą pokrywa siatkówka, ulega rozrzedzeniu. To sprzyja powstawaniu zmian zwyrodnieniowych i osłabianiu siatkówki, a co za tym idzie trwałemu obniżeniu ostrości widzenia. Taki stan wymaga stałej kontroli i leczenia okulistycznego.
Krótkowzroczność stała się, można powiedzieć, „epidemią” naszych czasów, szczególnie wśród młodego pokolenia. Statystyki są wręcz zatrważające. Dotyczą one szczególnie krajów wysoko rozwiniętych, głównie dalekowschodnich. Dane z takich krajów jak Japonia, Singapur czy Tajwan wskazują na 80-90% (!) odsetek krótkowidzów wśród uczącej się młodzieży. Co gorsza u 10% z nich rozwija się krótkowzroczność wysoka, która jest stanem patologicznym – chorobą oka. W USA i Europie Zach. odsetek krótkowzroczności wśród młodzieży oscyluje około 50%.
W Polsce najnowsze badania wad wzroku wśród młodzieży szkolnej przeprowadzone z inicjatywy i pod patronatem firmy Johnson & Johnson Vision Care w ramach ogólnopolskiego programu wykazały, iż ponad 50% młodzieży ma wadę wzroku, a zdecydowana większość tych wad to krótkowzroczność. Również badania wad wzroku przeprowadzone przez mnie wśród studentów Politechniki Częstochowskiej wykazały obecność krótkowzroczności na poziomie blisko 40%. Ostatnie obserwacje wskazują ponadto na niepokojącą tendencję obniżania się dolnej granicy wieku w jakiej pojawia się krótkowzroczność. Jeszcze kilka czy kilkanaście lat temu rzadkością była obecność dziecka krótkowzrocznego w szkole podstawowej. Obecnie takie dzieci można już spotkać niemal w każdej klasie.
Tak więc wada ta stanowi duży problem wśród młodego pokolenia. Często w gabinetach okulistycznych padają ze strony pacjentów czy ich rodziców pytania – Co robić? Jak można tą wadę cofnąć lub zatrzymać? Jak ją leczyć czy korygować?
Podobne pytania stawia przed sobą wielu naukowców, którzy intensywnie pracują nad problemem krótkowzroczności – jej mechanizmem powstawania, sposobami jej powstrzymania, sposobami jej korekcji. Do takich ośrodków należy m.in. Singapurski Instytut Badania Oka. Naukowcy Instytutu pod kierunkiem profesora Chew opracowali metodę wywoływania krótkowzroczności u zwierząt w warunkach laboratoryjnych. A zatem uzyskali materiał do prowadzenia badań nad mechanizmem powstawania krótkowzroczności i sposobami zablokowania go. Jednak droga do sukcesu, czyli opanowania problemu krótkowzroczności wydaje się być długa.
Póki co, w sytuacji gdy nie ma skutecznej metody powstrzymania czy cofnięcia krótkowzroczności, wysiłki okulistów koncentrują się wokół profilaktyki i korekcji tej wady. Coraz większą wagę przywiązuje się do profilaktyki krótkowzroczności. Badania wykazały, że przyczyną krótkowzroczności są w 1/3 czynniki genetyczne, a w 2/3 czynniki środowiskowe czyli nadmierna praca wzrokowa z bliska. I wokół tych czynników środowiskowych koncentruje się obecnie profilaktyka krótkowzroczności.
Aktualnie szerokie ramy na świecie przybiera akcja profilaktyki krótkowzroczności u dzieci i młodzieży. Jej istotą jest dotarcie do jak najszerszej rzeszy dzieci, młodzieży, ich rodziców jak i służb medycznych. Nadrzędnym hasłem tej akcji jest:

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ
Wcześnie Wykryta – Przyszłość w Twoich Rękach

Akcja profilaktyczna prowadzona m.in. przez wspomniany Singapurski Instytut Badania Oka, ma na celu przekazanie i uświadomienie 10 ważnych informacji, które zwracają uwagę na najistotniejsze elementy tej wady wzroku:

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ – 10 WAŻNYCH INFORMACJI

  • Krótkowzroczność=Długa gałka oczna
  • Wysoka krótkowzroczność może wywołać choroby oczu
  • W przypadku wysokiej krótkowzroczności niezbędne są regularne badania
  • Chirurgia refrakcyjna daje wyraźne widzenie. Nie skraca ona jednak gałki ocznej i tym samym nie redukuje ryzyka wystąpienia zmian typowych dla krótkowzroczności wysokiej
  • Soczewki kontaktowe muszą być regularnie dezynfekowane i wymieniane
  • Kontroluj widzenie co 6-9 miesięcy i zmieniaj korekcję jeśli to konieczne
  • Moc okularów lub soczewek kontaktowych powinna dawać wyraźne widzenie


Istotne wskazówki w kontroli krótkowzroczności

  • Codzienna aktywność na świeżym powietrzu, wcześnie kłaść się spać,wcześnie uczyć się
  • Robić krótkie przerwy w trakcie długotrwałej pracy wzrokowej z bliska
  • Dystans przy pracy z bliska nie mniejszy niż 40 cm


Tak więc należy szczególnie pamiętać o właściwym „gospodarowaniu” pracą wzrokową z bliska, która jest głównym czynnikiem środowiskowym nasilającym krótkowzroczność. Muszą Państwo mieć świadomość, że pracą wzrokową z bliska są wszelkie czynności wymagające użycia wzroku na krótkim dystansie, czyli jest nią zarówno czytanie, pisanie jak i praca przy komputerze czy oglądanie telewizji. Bardzo ważnym jest aby, szczególnie dzieci i młodzież, nie przechodziły bezpośrednio od jednej czynności do drugiej, np. od odrabiania lekcji do gier komputerowych, tylko zachowywały przerwy. Zaleca się aby co 30 minut pracy wzrokowej robić 3-4 minutowe przerwy na zasadzie zmiany dystansu patrzenia, z krótkiego na długi lub w tym czasie przymknąć oczy. Pozwala to na osłabienie mechanizmów prowadzących do postępowania krótkowzroczności.

Jak na razie profilaktyka jest jedynym postępowaniem, które może mieć wpływ na zmniejszenie tempa rozwoju krótkowzroczności. Niestety nie ma skutecznego leczenia farmakologicznego tej wady.

Pozostaje więc jej korekcja. A może ona odbywać się na 3 sposoby – korekcja okularowa, aplikacja soczewek kontaktowych i chirurgia refrakcyjna.
Korekcja okularowa jest najdawniej i najszerzej stosowaną korekcją krótkowzroczności. W przypadku tej wady stosuje się szkła korekcyjne – minusowe, rozpraszające.
Zwykle, zwłaszcza u młodych pacjentów, zaleca się niepełną korekcję wady – nieznacznie słabszą od pełnej korekcji. Niekiedy stosuje się pełną korekcję – mocniejsze okulary do patrzenia w dal, np. na zajęcia szkolne czy do prowadzenia samochodu, a słabsze okulary do pracy z bliska, czy w ogóle nie zakładanie ich do tej pracy, zwłaszcza przy niższych wadach. Jest to też forma profilaktyki krótkowzroczności u młodych pacjentów.
U osób po 40-tce, gdy fizjologicznemu osłabieniu ulega akomodacja, krótkowidz potrzebuje słabszych minusów lub nie potrzebuje wcale korekcji. Czyli, tak jakby mu się zmniejszała wada. Ale jest to pozorne zmniejszanie się wady, a ściślej mówiąc jest to czysty rachunek matematyczny. Po prostu, gdy z wiekiem słabnie akomodacja, konieczne są okulary plusowe do bliży. A więc jeśli ktoś do dali nosi minusy, to te plusy pojawiające się z wiekiem obniżają wartość minusów – ale tylko do bliży. Czyli na przykład jeśli krótkowidz nosi do dali –3.0 D, a do bliży w związku z wiekiem potrzebuje +1.0 D, to jego okulary do bliży powinny mieć –2.0 D.
Szkła korekcyjne – minusowe stają się cieńsze im bliżej ich środka. U osób z wyższa mocą szkieł zaleca się dobór mniejszych opraw, aby ta najgrubsza część szkła mogła być zeszlifowana. Przy wysokich mocach dostępne są szkła pocieniane i nieco lżejsze.

Aplikacja soczewek kontaktowych jest już od kilkudziesięciu lat stosowaną korekcją krótkowzroczności. Jest to forma korekcji zyskująca sobie coraz większą ilość zwolenników, zarówno wśród lekarzy okulistów jak i ich pacjentów. Dało się to zauważyć szczególnie w ostatnim dziesięcioleciu, kiedy to wprowadzono - obok soczewek konwencjonalnych, rocznych - nową kategorię, soczewki systematycznej wymiany. Można powiedzieć, że te nowe soczewki „zrewolucjonizowały” korekcję wad wzroku soczewkami kontaktowymi.
Podstawową zaletą soczewek kontaktowych systematycznej wymiany są ich dużo lepsze niż dotychczasowych soczewek parametry – właściwości materiału, a szczególnie jego przepuszczalność dla tlenu, grubość soczewek i ich konstrukcja. Oko w takich soczewkach o wiele lepiej „oddycha” w porównaniu z soczewkami konwencjonalnymi, daje mniejsze „obciążenie” – grubość niektórych soczewek systematycznej wymiany dochodzi do setnych części milimetra.
Soczewki takie zapewniają dużo lepszą higienę i fizjologię oka, obniżając w znaczący sposób ryzyko wystąpienia powikłań.
Dzięki stałemu postępowi w ofercie soczewek kontaktowych coraz więcej osób z wadą wzroku, również coraz więcej dzieci, nosi soczewki kontaktowe. W samych Stanach Zjednoczonych liczba osób noszących soczewki kontaktowe zbliża się do 25 milionów.

 

 

Opracowanie: 
Dr n. med. Krzysztof MUSKALSKI 
Gabinet Okulistyczny ALPHA-EYE
Tel. (34) 322 77 77

© Krzysztof Muskalski 2003-2018
Wszelkie prawa zastrzeżone – kopiowanie i rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.